นักวิจัยมหาวิทยาลัยนเรศวรประสบผลสำเร็จในการวิจัยปรับปรุงพันธุ์ข้าวเจ้าพันธุ์ใหม่ ชื่อว่า “ ข้าวพระองค์ขาว” มีคุณสมบัติทางการเกษตรดีเด่นกว่าพันธุ์พ่อแม่ มีผลผลิตค่อนข้างสูงเฉลี่ยที่ 900-1,000 กิโลกรัม/ไร่
เมื่อวันที่ 1 พฤษภาคม 2568 ณ แปลงวิจัยการปรับปรุงพันธุ์ข้าว วิชชาลัยข้าวและชาวนา มหาวิทยาลัยนเรศวร ได้จัดให้มีการแถลงข่าวผลการวิจัยการปรับปรุงพันธุ์ข้าวสายพันธุ์ใหม่ ชื่อว่า “ ข้าวพระองค์ขาว” โดย ดร.ภาวัช วิจารัตน์ อาจารย์ประจำภาควิชาวิทยาศาสตร์การเกษตร คณะเกษตรศาสตร์ ทรัพยากรธรรมชาติและสิ่งแวดล้อม มหาวิทยาลัยนเรศวร โดยมี ผศ.ดร.อนุพงศ์ วงค์ตามี รองคณบดีฝ่ายโครงสร้างพื้นฐานและระบบนิเวศ และ รศ.ดร.รังสรรค์ เจริญสุข หัวหน้าภาควิชาวิทยาศาสตร์การเกษตร คณะเกษตรศาสตร์ฯ ร่วมให้การต้อนรับสื่อมวลชน
ข้าวสายพันธุ์พระองค์ขาว เป็นข้าวเจ้าพันธุ์แท้ ไม่ไวต่อช่วงแสง เกิดจากการปรับปรุงพันธุ์ข้าวระหว่างข้าวพันธุ์หอมสุโขทัย 4 ที่ปรับปรุงพันธุ์โดย โครงการเกษตรอินทรีย์ สนามบินสุโขทัย อำเภอสวรรคโลก จังหวัดสุโขทัย ใช้เป็นพันธุ์แม่ (recipient) กับพันธุ์ข้าวปทุมธานี 1 (Pathum Thani 1) ของกรมการข้าว ใช้เป็นพันธุ์พ่อ (Donor) โดยข้าวเจ้าสายพันธุ์พระองค์ขาวเกิดจากการปรับปรุงพันธุ์แบบวิธีมาตรฐาน ดำเนินการปลูกและคัดเลือกสายพันธุ์ภายใต้สภาพแปลงทดลอง ของวิชชาลัยข้าวและชาวนา มหาวิทยาลัยนเรศวร และได้ปลูกทดสอบผลผลิต องค์ประกอบของผลผลิต การตอบสนองของพันธุ์ต่อสภาพแวดล้อม และปลูกทดสอบภายใต้สภาพแปลงเกษตรกรในพื้นที่ ตำบลรังนก อำเภอสามง่าม จังหวัดพิจิตร ในปีการเพาะปลูก 1/2566 ต่อมาปลูกทดสอบภายใต้แปลงเกษตรกรในพื้นที่ภาคเหนือตอนล่าง ในปีการเพาะปลูก 2/2567 วัตถุประสงค์ของการปรับปรุงพันธุ์ข้าวพันธุ์พระองค์ขาว เพื่อต้องการรวมยีนที่ควบคุมลักษณะทางเกษตรที่ต้องการในพันธุ์ข้าว ปทุมธานี 1 กับพันธุ์ข้าวหอมสุโขทัย 4 เข้าด้วยกัน ผสมพันธุ์ข้าวเมื่อปี พ.ศ.2559 และได้รับพระมหากรุณาธิคุณจากสมเด็จพระกนิษฐาธิราชเจ้า กรมสมเด็จพระเทพรัตนราชสุดาฯ สยามบรมราชกุมารี ทรงพระกรุณาเพาะเมล็ดพันธุ์ข้าวที่เกิดจากการผสมพันธุ์ได้ในงานวันข้าวและชาวนาแห่งชาติ กรมการข้าว ปี พ.ศ.2559 หลังจากนั้นดำเนินการเพาะปลูก และ คัดเลือกสายพันธุ์ต้นที่ต้องการในประชากรข้าวชั่วรุ่นที่ 2-8 โดยวิธีคัดเลือกแบบพันธุประวัติ ( Pedigree Method) จนกระทั่งได้สายพันธุ์ข้าว NUR02-19-10-9-1-1 (พระองค์ขาว) ที่มีคุณสมบัติต่าง ๆ ทางการเกษตรดีเด่นกว่าพันธุ์พ่อแม่ ได้แก่ มีการแตกกอดีกว่า มีความสูงเฉลี่ย 90 เซนติเมตร ใบธงตั้ง ใบสีเขียวอ่อน เมื่อสุกแก่เมล็ดข้าวเปลือกมีสีน้ำตาลอ่อน เมล็ดข้าวสารและเมล็ดข้าวเปลือกยาว มีอายุเก็บเกี่ยวสั้นเฉลี่ยที่ 90-100 วัน และการประเมิน
ผลผลิตพบว่า ข้าวเจ้าสายพันธุ์ NUR02-19-10-9-1-1 (พระองค์ขาว) มีผลผลิตค่อนข้างสูงเฉลี่ยที่ 900-1,000 กิโลกรัม/ไร่ ซึ่งสูงกว่าข้าวพันธุ์พ่อแม่ ปัจจุบันได้มีการนำไปทดลองปลูกที่นาของ นายธวิช เพชรพงศ์ ชาวบ้าน ม.1บ้านจระเข้ผอม ต.รังนก อ.สามง่าม จ.พิจิตร และได้ผลผลิตเป็นที่น่าพอใจ
ผู้สนใจติดต่อสอบถามเพิ่มเติมได้ที่ ดร.ภาวัช วิจารัตน์ ภาควิชาวิทยาศาสตร์การเกษตร คณะเกษตรศาสตร์ ทรัพยากรธรรมชาติและสิ่งแวดล้อม มหาวิทยาลัยนเรศวร หมายเลขโทรศัท์ 09-2551-6262
